Yetersiz ve yanlış beslenme çok sayıda ve önemli hastalıkların nedeni olabilmektedir. Beslenme ve sağlık geçmiş yıllarda birbiri ile pek bağdaştırılmazdı. Ancak günümüzde tam anlamıyla birbirlerinin bütünleyicisi olmuşlardır. Öyle ki, koruyucu hekimliğin temel unsurlarından biri beslenme olarak kabul edilmektedir. Hatta hastalık sürecinde dahi hastanın beslenmesine tıbbi otoritelerce müdahale edilmekte, bunların hastalığın seyrine etkileri konusunda hasta da bilgilendirilip bilinçlendirilmektedir. Aşırı tüketilen besinler, sindirim metabolizmasını yorar ve sağlık sorunlarına neden olur. Örnek olarak; mide ekşimesi, bağırsak bozukluğu, şişmanlık verilebilir.
Birçok besinlerin çeşitli hastalıkların önüne geçilmesi veya tedavisi için yaralı olduğu bilinmekte olup, bu bilgiler besin kaynaklarının kendi bölümlerinde ayrıntılı olarak verilmektedir.
Çağımızın modern ve hızlı yaşama şekli, beslenmede bazı yanlışlıkları da beraberinde getirmiştir. Örneğin; fast food (çabuk beslenme) Amerika’da şişman bir nesil ortaya koymuş olup buradan da dünyaya yayılmıştır. Dengesiz beslenme kanser hastalığının %25, sigara %33, besin katkıları da %3 nedenidir. Dünya sağlık örgütü (WHO),
Beden Kütle İndisi, BKİ (Body Mass Index, BMI) için bazı değerleri kabul etmiştir.
BKİ bir kimsenin kg olarak ağırlığının boy( metre olarak) karesine oranıdır. Zayıflık, normallik ve fazla kilolu, obez için WHO’nun değerleri aşağıda verilmiştir.
Zayıf 18,5
Normal 18,5-25
Fazla kilolu (şişman) 25 – 30
Obez 30 – 40
İleri obez 40
BKİ değerleri normal sınırlarda; bel çevresi en fazla kadınlarda 88 cm, erkeklerde ise 102 cm olmalıdır.
Yaşlara Göre BKİ Değerleri
Yaş 9-24 25-34 35-44 45-54 55-65 >65
BKİ 19-24 20-25 21-26 22-27 23-28 24-29
Sağlıklı bir vücut için alınan ve verilen enerjinin birbirine yakın olması uygun olur. Aksi halde alınan enerjinin fazla olması durumunda; yukarıda verilmiş BKİ ‘nin normal değerleri aşılmış olur.
Beslenmede Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
*Tereyağı; geçmiş yıllarda, hatta bazı çevrelerce şimdi de yasaklanmaktadır. Gerekçeleri ise fazla miktarda kolesterol içermektedir. Halbuki, 100 g tereyağında ortalama 300 mg kolesterol bulunmaktadır. Yetişkin erkeklerin günlük kolesterol alım üst sınırı 500 mg, kadınların 350 mg dır. Ayrıca, tereyağı bütir asitten başlayarak küçük moleküllü yağ asitlerinin esteri olduğundan vücut sıcaklığında eriyen, değerli vitaminleri içeren bir besin maddesidir. Kolesterolün de vücut fonksiyonları için önemli rollere sahip olduğu bir gerçektir.
* Yumurta; tereyağı gibi yasaklanmakla beraber bugün çok değerli bir besin olduğu ve bir insanın günlük bütün ihtiyaçlarının altıda birini karşıladığı bilinmektedir. Kolesterol değeri ise günlük alım üst sınırının yarısı kadardır.
* Ekmek; bazı hallerde sınırlama getirilmekle beraber, kepekli türleri tercih edilerek normal miktarda tüketilmelidir.
*Tuz; genelde vücudun günlük ihtiyacının yaklaşık on katına kadar alınmakta olup, son derece yanlış ve zararlıdır. Bunu, normal değerleri olan 3-4 grama indirmeli ve rafine olmayanı tercih edilmelidir.
