Yürütme organının ikinci kanadını da bir kurul olan Bakanlar Kurulu oluşturmaktadır. Başbakan ve bakanlardan oluşan Bakanlar Kurulu yürütme organının sorumlu kanadını teşkil eder ve tüm işlemlerinden dolayı TBMM’ye karşı sorumludurlar.
Bakanlar Kurulu
Bakanlar Kurulunun Göreve Başlaması ve Güvenoyu
Bakanlar Kurulu, cumhurbaşkanının TBMM üyelerinden birini hükümeti kurmakla görevlendirmesi yani başbakanı ataması ile kurulmaya başlanır, başbakanın da bakanları cumhurbaşkanına teklif edip de cumhurbaşkanınca bakanların göreve atanması sonrasında kurulmuş olur ve göreve başlar.
Bakanlar Kurulunun Güvenoyu Sayısı
Ancak görevde kalabilmesi için TBMM’den güvenoyu alması gerekmektedir. Bunun için kurulup da göreve başlamasından itibaren 1 hafta içerisinde hükümet programının TBMM`de okunması gerçekleştirilir.
Hükümet programının TBMM’de okunmasından hemen sonra görüşmeler yapılmaz, 2 tam gün geçmesi gerekmektedir. 2 tam gün de geçtikten sonra toplanan TBMM`de hükümet programı üzerine görüşmeler açılır. Görüşmeler de bittikten hemen sonra güven oylamasına geçilmez. 1 tam gün geçtikten sonra TBMM tekrar toplanır ve güven oylaması yapılır.
Güven oylaması açık oylama usulü ile gerçekleştirilir ve sadece güvensizlik oyları sayılır. Hükümetin kurulabilmesi için basit çoğunluk yeterli iken güvensizlik oyu ile düşürülebilmesi için TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğu (yani 1/2+1 =276) milletvekilinin güvensizlik oyu vermiş olması gerekmektedir.
Bakanlar Kurulunun Görev ve Yetkileri Nelerdir?
-Ülkenin genel siyasetini yönetmek
– Kanun hükmünde kararname, tüzük ve yönetmelik çıkarmak
-Kanun tasarısı hazırlamak
– Bütçe ve kesin hesap kanununu tasarısını hazırlamak
– Milli güvenliği sağlamak
– Cumhurbaşkanı başkanlığında olağanüstü hâl ve sıkıyönetim ilan etmek
– Cumhurbaşkanının başkanlığında OHÂL ve sıkıyönetim KHK’si çıkarmak
– Genelkurmay başkanını seçmek
– Merkez Bankası başkanını seçmek
– TSK’yi yurt savunmasına hazırlamak
Bakanlar Kurulu TSK’yi yurt savunmasına hazır hâlde bulundurmak görevi açısından TBMM ye karşı sorumludur.
Bakanlar Kurulunun toplantı usul ve esasları ile ilgili olarak bir yazılı hukuk kuralı bulunmamaktadır. Bu nedenle de oluşmuş bulunan anayasal teamüller çerçevesinde bir toplantı usul ve esas sistemi uygulanmaktadır.
* Yine bakanlar kurulu toplantıları gizli yapılır.
Bakanlar Kurulunda kolektif sorumluluk söz konusudur. Bu nedenle de bakanlar kurulunda kararlar oybirliği ile alınmaktadır. Bir bakan bakanlar kurulunda alınan karara karşı muhalif oy kullanamaz. Eğer kullanırsa istifa etmiş olur.
Yeni kurulan hükümet güvenoyu alamadığı takdirde hükümet düşer. Ancak idarenin sürekliliği ilkesi nedeniyle, yerine yeni bir hükümet kurulana kadar görevinde kalmak zorundadır.
Uygulamada hükümete işgüder hükümet denilmektedir. işgüder hükümetlerin siyasal değil, ancak idari ve ivedi işleri görebileceği genel olarak kabul edilmektedir.
Geçici Bakanlar Kurulu Ne Zaman Kurulur?
Seçimler nedeniyle Bakanlar Kurulunun yapısında birtakım değişiklikler olmaktadır ve bu bakanlar kuruluna geçici bakanlar kurulu adı verilmektedir. Esasında 3 tür geçici bakanlar kurulu bulunmaktadır.
Genel Seçimlerden Önce Oluşan Bakanlar Kurulu
Bir yasama döneminin sona ermesi çerçevesinde yapılacak olan normal genel seçimlerde YSK tarafından belırlenen tarihler arasında yer alan seçim sürecine girilmesinden 3 gün önce oluşan bakanlar kuruludur.
Bu bakanlar kurulu yeni kurulan bir bakanlar kurulu değildir, Sadece mevcut bakanlar kurulunda seçimlerin tarafsızlığı ilkesi gereği üç bakan yerine meclis içinden veya dışından bağımsız kişiler atanır.
Atama işlemi doğrudan Başbakanca yapılır.
Görevden çekilen bakanlar şunlardır: Adalet bakanı, İçişleri bakanı ve Ulaştırma, Haberleşme ve Denizcilik bakanı.
TBMM’nin Erken Seçim Kararı Alması ile Oluşan Bakanlar Kurulu
Meclis her zaman alacağı bir karar ile seçimin tarihini öne çekebilir. Buna erken seçim denilmektedir.Erken seçim hâlinde de seçim tarihini TBMM belirler.
TBMM’ce bu kararın verilmesinden itibaren 5 gün içinde de yine adalet bakanı, içişleri bakanı ile ulaştırma, haberleşme ve denizcilik bakanları çekilirler.
Yerlerine başbakan tarafından Meclis içinden ya da dışından bağımsızlar atanırlar.
Dolayısıyla bu tip geçici bakanlar kurulu da aslında yeni kurulan bir bakanlar kurulu değil mevcut bakanlar kurulunun yapısının değişmesi ile oluşmaktadır.
Cumhurbaşkanınca Seçimlerin Yenilenmesi Nedeniyle Oluşan Bakanlar Kurulu
Cumhurbaşkanı, hükümetin oluşumunda 45 gün krizinin yaşanması hâlinde Meclis başkanına danışarak TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar verebilmektedir.
Cumhurbaşkanının verdiği bu karar 48 saat içinde Resmî Gazete’de yayımlanır ve kararın verilmesinden itibaren 90. günü takip eden ilk pazar günü genel seçimler yapılır.
Ancak bu süreç boyunca ülkenin idaresi için bir hükümetin bulunması gerektiğinden bir geçici bakanları kurulu oluşturulur ki gerçek anlamda geçici bakanlar kurulu bu olmaktadır.
Cumhurbaşkanı TMM üyelerinden herhangi birini geçici hükümeti kurmak ile görevlendirir yani başbakan olarak seçer ve göreve atar.
Geçici başbakan da bakanları mecliste bulunan siyasi partiler ve bağımsızların sahip oldukları kontenjana göre belirler ve cumhurbaşkanına sunar. Cumhurbaşkanı da geçici bakanları göreve atar.
Geçici bakanlar kurulunda partilerin ve bağımsızların ne kadar bakan kontenjanı olduğunu TBMM başkanı onların sandalye sayısına göre belirler ve başbakana bildirir.
Başbakanın teklif ettiği bir bakanlığı kabul etmeyen partilerin kontenjanları diğer partilere ve bağımsızlara oranlarına göre dağıtıma tabi tutulur.
Bakanlar Kurulunun Görevini Ne Zaman Sona Erer?
* Başbakanın görevinin sonradan verilen güvensizlik oyu, Yüce Divana sevk, istifa, ölüm gibi nedenlerle sona ermesi hâlleri
*İlk kuruluşta Bakanlar Kurulunun TBMM`de güvenoyu alamaması
*Bakanlar Kurulunun sonradan gensoru neticesinde düşmesi
*Genel seçimler nedeniyle görev süresinin dolması.
