Hukuk kurallarını niteliklerine göre sınıflandırdığımızda şu şekilde bir ayrım karşımıza çıkmaktadır.
Emredici Hukuk Kuralları- Tanımlayıcı Hukuk Kurallar- Yedek Hukuk Kuralları
-Tamamlayıcı Hukuk Kuralları
-Yorumlayıcı Hukuk Kuralları
1-)Emredici Hukuk Kuralları Nedir?
Kanunlar tarafından uyulması mecburi kılınmış olan kurallardır. Hukuki işlemin tarafları bu kuralların aksini kararlaştıramazlar, kuralları değiştiremezler. Aksine davranışta bulunulması hâlinde hukukun yaptırım türleri devreye girecektir.
Emredici nitelikteki kuralların düzenlenmesindeki temel amaçlar şunlardır:
– Kamu düzenini koruma
– Zayıflar koruma
– Genel ahlakı koruma
– Genel adabı koruma
-Kişiliği ve kişilik haklarını koruma
Eğer bir kuralın temel amacında bu yukarıda sayılanlar yer alıyorsa söz konusu kural emredici nitelikte bir kuraldır.
*Ceza kanunlarının hepsi emredici nitelikte kanunlardır.
*Ayırt etme gücü olmayanların evlenmesi yasaktır.
*Evliliğin resmî evlendirme memuru önünde yapılması zorunludur.
2-)Tanımlayıcı Hukuk Kuralları Nedir?
Bir kavramın ya da bir şeyin tanımını, onun ayırt edici özellikleri ve unsurlarını göstermek suretiyle yapan hukuk kurallarıdır. Bu hukuk kuralları emredici nitelikte değildir ancak aksi taraflarca düzenlenemeyen kurallardır. Yani tanımlayıcı hukuk kuralına aykırı bir davranış yaptırıma tabi tutulmamıştır fakat taraflarca aksi kararlaştırılamaz. Kanun bir şeye nasıl bir tanım vermişse o tanım geçerli olacaktır.
Nişanlama: Evlenme vaadidir.
3-)Yedek Hukuk Kuralları Nedir?
Taraflarca aksi kararlaştırılabilen hukuk kurallarıdır. Böylelikle kanun bu kuralları tarafların anlaşamaması veya anlayamaması hâlinde devreye sokmaktadır. Bunlar kendi içerisinde ikiye ayrılır:
-Tamamlayıcı hukuk kuralları
-Yorumlayıcı hukuk kuralları
a-) Tamamlayıcı Hukuk Kuralları
Kişilerin yapmış oldukları hukuksa! işlemlerde gözden kaçan veya eksik kalan noktaları doldurmak ve eksikliği ortadan kaldırmak amaçlı kullanılan hukuk kurallarıdır. Esasında taraflar bu konuda kanunda yazılı olandan farklı bir düzenleme yapabilirlerdi fakat yapmadıklarından dolayı bir eksiklik oluşmuş ve eksikliği de tamamlamak konusunda anlaşamazlar ise bu durumda devreye o konuda kanunda belirtilmiş olan yedek hüküm devreye girerek eksikliği tamamlamaktadır.
Örneğin; borcun ifa yeri taraflarca sözleşme ile serbestçe belirlenebilir. Eğer taraflar ifa yerini belirlememişlerse ve daha sonra bu konuda da anlaşamamışlarsa bu durumda ifa yeri olarak borcun türüne göre kanun farklı yerler belirlemiş olduğundan bu yedek hükümler devreye girerek sözleşmedeki eksikliği tamamlarlar:
-Borç bir para borcu ise kanuni tamamlayıcı yedek hükme göre ifa yeri alacaklının yerleşim yeridir.
– Borç bir parça borcu ise kanuni tamamlayıcı yedek hükme göre ifa yeri sözleşme yapıldığı sırada ] bu şey nerede ise orasıdır.
– Borç bu ikisi dışında diğer şeylerin borcu ise kanuni tamamlayıcı yedek hükme göre ifa yeri borç¬lunun yerleşim yeridir.
b-)Yorumlayıcı Hukuk Kuralları
Taraflar hukuki bir işlem veya ilişkide kullandıkları birden fazla farklı anlama gelebilen terimlere kendileri de birbirlerinden farklı anlamlar yüklemişler ve anlam konusunda anlaşamıyorlarsa bu durumda o terimden ne anlaşılması gerektiği konusunda kanunun belirlediği anlamı İçeren yedek hüküm kullanılarak anlam kargaşası ortadan kaldırılmış olunur.
Taraflar borcun ödenmesi zamanını sözleşme ile serbestçe belirlemişler ve İfa zamanı olarak da ayın başı, ayın ortası veya ayın sonu gibi belirsiz zaman dilimleri kullanmışlardır. Daha sonra bu belirsiz zaman dilimlerini kesinleştirmek konusunda anlaşmazlık çıkarsa kanunun bu terimlerden ne anlaşılması gerektiği konusundaki yedek hükümler devreye sokularak, yorum yapılarak anlaşmazlık çözüme kavuşturulabilecektir Buna göre kanun:
– Ayın başı ibaresinin ayın birinci günü olarak
-Ayın ortası ibaresinin ayın onbeşinci günü olarak
– Ayın sonu ibaresinin ayın sonuncu günü olarak yorumlanabileceğini belirtmiştir.
