Kanun hükmü yorumlanırken birtakım yöntemler uygulanmaktadır.
– Deyimsel yorum yöntemi
– Amaçsal yorum yöntemi
– Tarihi yorum yöntemi
Tarihi yorum yöntemi de kendi içinde ikiye ayrılmaktadır.
– Objektif tarihi yorum yöntemi
– Subjektif tarihi yorum yöntemi
Lafzi (Deyimsel) Yorum Yöntemi
Bu yönteme lafzi yorum yöntemi de denir. Bu yöntemde kanunun sözüne ve özüne dikkat edilir. Hâkim, hukuk kurallarını somut olaya uygularken kanun koyucunun kullandığı deyimlere ve dil özelliklerine bakarak yorum yapar. Kanunun deyimsel ve dilsel özellikleri temel alınarak yorum yapılır. Dolayısıyla hâkim kanun metninden bağımsız bir yorum yapamayacaktır.
Tarihi Yorum Yöntemi Nedir?
Bu yöntemde kanun koyucunun kanunu koyarken içinde bulunduğu duruma, amacına ve kanunun koyulduğu dönemdeki toplumun koşullarına dikkat edilir. Kendi içinde ikili bir ayrıma tabi tutulur:
– Objektif tarihî yorum yöntemi
– Subjektif tarihî yorum yöntemi
Objektif Tarihi Yorum Metodu
Eğer kanun koyucunun kanunu çıkarmasında toplumda meydana getirmek istediği değişikliği dikkate alıyor ve kanunun konulduğu dönemdeki toplumsal koşullar inceleniyor ise bu durumda objektif tarihî yorum yöntemi uygulanıyordur.
Subjektif Tarihi Yorum Metodu
Eğer kanun yorumlanırken kanun koyucunun içinde bulunduğu koşullar çerçevesinde kanununun hazırlanması aşamaları dikkate alınıyorsa subjektif tarihî yorum yöntemi uygulanıyordur.
Subjektif tarihî yorum yönteminde yorum yapılırken
– kanun oluşturulurken kullanılan kaynaklardan,
– kanunun taslağından,
– kanun tasansından,
– kanun teklíflerinden
faydalanılır.
Amaçsal Yorum Yöntemi Nedir?
Bu yöntemde kanunun sözünden ve oluşturulduğu dönemdeki toplumsal koşullardan ziyade kanunun uygulanacağı dönemdeki toplumsal koşullara ve toplumun gereklerine bakılarak yorum yapılır. Buna gai yorum yöntemi de denilmektedir. Hâkim, gai yorum yönteminde yine kanunda kullanılan deyimlere bağlı kalmak zorundadır.
Häkimin, kanunun metnine bağlı kalmadan amaçsal yorum yöntemi yapması hâlinde buna da serbest yorum yöntemi denilmektedir. Ancak Türk hukukunda serbest yorum yöntemi bulunmamaktadır.
